ترجمان دانش

عنوان طرح:

" تشخیص توکسوپلاسما گوندی از نمونه خون بیماران مبتلا به سرطان به روشLAMP) روش تکثیر هم دمایی به واسطه حلقه )و مقایسه آن با تکنیک Nested-PCR با هدف قرار دادن ژن RE " 

مجری طرح:

دکتر احمد مهرآوران

تهیه نشست خبری:

دکتر بیتا مودی

تاریخ انتشار:

1404/04/23

لینک مستندات :  

https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S2452014421001485

 لینک انتشار نشست در خبرگزاری دانشگاه علوم پزشکی زاهدان

 کاری از واحد ترجمان دانش علوم پزشکی زاهدان

گفتگو با جناب آقای دکتر احمد مهرآوران درباره مقاله با عنوان

Serological and molecular evaluation of toxoplasmosis in patient undergoing chemotherapy for malignancies in southeast of Iran

آقای دکتر احمد مهرآوران مجری طرح تحقیقاتی با عنوان " تشخیص توکسوپلاسما گوندی از نمونه خون بیماران مبتلا به سرطان به روش LAMP (روش تکثیر هم دمایی به واسطه حلقه )و مقایسه آن با تکنیک Nested-PCR با هدف قرار دادن ژن RE " در گفتگویی به تشریح این طرح پرداخت. 

۱-با تشکر از حضور در این مصاحبه، لطفا خودتان را معرفی کرده و سوابق علمی، پژوهشی، اجرایی و عملی خود و فعالیت های مرتبط با این پژوهش را بیان کنید:

دکتر احمد مهرآوران هستم دانشیار نانوفناوری دارویی دانشگاه علوم پزشکی زاهدان.

 ریاست مرکز تحقیقات بیماریهای عفونی و گرمسیری و مدیر دفتر توسعه  آموزش دانشکده پزشکی از سوابق اجرایی من میباشد.

تحقیقات علمی اینجانب در زمینه توسعه و کاربرد فناوری نانو در پیشگیری و درمان بیماریهای عفونی من جمله مالاریا، لیشمانیا، سل و... میباشد.تا کنون موفق به چاپ ده ها مقاله علمی در نشریات داخل و خارج از کشور شده ام. ارایه سخنرانی در کنگره های علمی  داخل و خارج از کشور، همکاری و تعامل با اساتید دانشگاه های خارجی از دیگر فعالیت های من میباشد.

 2- دلیل اصلی شما برای انتخاب این طرح تحقیقاتی چه بود و چه کسانی در این پژوهش یاری دهنده شما بودند؟

انگل توکسوپلاسما گوندی که مردم عموما آن را به عنوان انگل گربه  میشناسند  معمولاً برای افراد سالم مشکل‌ساز نیست، اما در کسانی که سیستم ایمنی‌شان تضعیف

 شده است  مثل بیماران مبتلا ایدز و یا مبتلا  به سرطان ـ می‌تواند عفونت‌های جدی و خطرناک ایجاد کند. از طرفی، روش‌های آزمایشگاهی معمول برای تشخیص این انگل

 زمان بر ‌ و نیازمند تجهیزات خاص هستند.  ما  این طرح را انجام دادیم  تا یک روش سریع‌تر و ساده‌تر  مانند روش( LAMP)  را برای شناسایی این انگل از نمونه خون

بررسی کنیم و آن را با یک روش دقیق‌تر اما پیچیده‌تر (Nested-PCR) مقایسه کنیم. هدف ما این بود که اگر روش سریع بتواند نتایج مشابهی بدهد، بتوانیم در آینده در

 آزمایشگاه‌ها ساده‌تر و زودتر بیماری را تشخیص بدهیم و جان بیماران در معرض خطر را نجات دهیم.

در انجام این پژوهش، من تنها نبودم. اساتید  گرانقدر  و بزرگواری همچون دکتر هادی میراحمدی متخصص انگل شناسی پزشکی و دکترسید مهدی هاشمی متخصص

 انکولوژی  در طراحی و اجرای کار کمک بزرگی کردند، همکاران آزمایشگاه در جمع‌آوری نمونه‌ها و انجام آزمایش‌ها همراهی کردند، و همچنین از بیمارستان و بخش‌های

 مرتبط برای همکاری و فراهم کردن نمونه‌ها تشکر می‌کنم.

 ٣- پژوهش تان را معرفی کرده و با معرفی ویژگی ها و نوآوری های آن در خصوص موضوعات و محورهای آن شرح دهید.

 همانطور که اشاره کردم  پژوهش من درباره یک انگل به نام  توکسوپلاسما گوندی  است. عفونت با این انگل در افراد سالم معمولاً مشکلی به جز تورم غدد لنفاوی و یا

 جوش های قرمز پوستی  ایجاد نمی‌کند، اما در کسانی که سیستم ایمنی‌شان به واسطه مصرف داروهای سرکوب کننده ایمنی  یا کورتون ضعیف شده، مثل بیماران مبتلا به

 سرطان، می‌تواند باعث بیماری‌های جدی مانند تورم مغز و یا حتی مرگ  شود.  ما در این تحقیق تلاش کردیم DNA این انگل را از نمونه‌های خون بیماران پیدا کنیم تا

 بتوانیم عفونت را زود تشخیص دهیم.

ویژگی خاص کار ما این است که برای شناسایی انگل، علاوه بر روش‌های معمول آزمایشگاهی، از یک روش جدید و سریع به نام (LAMP) استفاده کرده‌ایم.  روش Loop-

Mediated Isothermal Amplification  یا به زبان ساده (روش تکثیر هم دمایی به واسطه حلقه ) یک روش سریع و حساس برای تکثیر DNA است که برخلاف PCR نیاز

 به چرخه های گرمایش و سرمایش ندارد و در دمای ثابت انجام میشود. این ویژگی باعث میشود که دستگاه های ساده تر و ارزانتر برای انجام آن کافی باشند حتی یک

 فلاسک معمولی که بتواند آب را در دمای 60 درجه به مدت یک ساعت حفظ کند. فرآیند تکثیر در این روش معمولاً بین 30 تا 60 دقیقه طول میکشد و حساسیت بالایی

 دارد، بنابراین حتی مقادیر بسیار کم DNA انگل یا باکتری ویا هر عامل عفونی نیز قابل شناسایی است. علاوه بر این، استفاده از چند جفت پرایمر دقیق، اختصاصی بودن

 نتایج را تضمین میکند و امکان مشاهده نتایج با چشم غیرمسلح یا رنگ های ساده وجود دارد، بدون نیاز به تجهیزات پیچیده و گرانقیمت.

      این روش کم هزینه است و به راحتی میتواند در آزمایشگاه های کوچک یا مراکز درمانی دورافتاده هم مورد استفاده قرار گیرد.  در عین حال ما این روش را با یک روش

 دقیقتر ولی پیچیده تر به نام (Nested-PCR) مقایسه کردیم تا مطمئن شویم نتیجه اش درست است. در این تحقیق، انتخاب ژن RE به دلیل ویژگی های خاص آن اهمیت

 دارد. ژن RE چندین نسخه (300 نسخه در ژنوم )در توکسوپلاسما گوندی دارد، بنابراین احتمال شناسایی انگل حتی در نمونه هایی با بار کم  انگل ، بسیار بالاست و

 حساسیت آزمایش را بالا می برد. این ژن اختصاصی انگل است و احتمال مثبت کاذب ناشی از سایر میکروارگانیسمها را کاهش میدهد. تعداد زیاد نسخه ژن RE همچنین

 باعث میشود که روش های سریع و ساده مانند LAMP بتوانند نتایج قابل اعتماد و دقیقی ارائه دهند. به طور کلی، استفاده از این ژن در نمونه های بالینی بیماران پرخطر،

 مثل بیماران سرطانی یا زنان باردار، امکان تشخیص سریع و مطمئن عفونت را فراهم میکند و از عوارض شدید بیماری جلوگیری میکند.

نوآوری کار ما این است که برای اولین بار در بیماران سرطانی در این مرکز، روش LAMP را روی نمونه‌های خون به کار بردیم و آن را با روش Nested-PCR  باهدف‌گیری ژن

 «RE» مقایسه کردیم. این ژن چند نسخه‌ای است و باعث می‌شود حساسیت آزمایش بالاتر برود.  به این ترتیب، پژوهش ما نشان می‌دهد می‌توان با امکانات ساده‌تر هم

 عفونت‌های خطرناک را زودتر تشخیص داد و جان بیماران در معرض خطر را نجات داد.

٤- آیا این پژوهش به مرحله اجرا و بهره برداری رسیده است؟

این پژوهش در حال حاضر در مرحله آزمایشگاهی و پایلوت اجرا شده است. یعنی ما روی نمونه‌های واقعی بیماران این روش را امتحان کرده‌ایم و نتایجش را با روش

 استاندارد مقایسه کرده‌ایم. خوشبختانه نتایج اولیه بسیار امیدوارکننده بوده و نشان داده که روش LAMP می‌تواند سریع و دقیق عمل کند. اما برای این‌که به‌صورت گسترده

 در مراکز درمانی و آزمایشگاهی استفاده شود، باید مراحل بعدی مثل تأیید در تعداد بیشتری از بیماران، استاندارد سازی کامل روش و گرفتن مجوزهای لازم انجام شود. در

 واقع این تحقیق پایه‌ای است تا راه را برای بهره‌برداری عملی و کاربردی در آینده باز کند.

5- این طرح پژوهشی چه گره ای از مشکلات مردم باز خواهد کرد؟

این پژوهش می‌تواند یکی از مشکلات  مهم بیمارانِ دارای ضعف سیستم ایمنی، مثل بیماران سرطانی را حل کند  چون این بیماران در معرض خطر شدید ابتلا به عفونت با

 انگل توکسوپلاسما گوندی  چه به صورت اکتسابی و چه به صورت فعال شدن مجدد انگل در بدن هستند و اگر عفونت دیر تشخیص داده شود، ممکن است باعث

 بیماری‌های جدی یا حتی مرگ شود ,  و این در حالی است که روش‌های معمول تشخیص این انگل زمان‌بر، پرهزینه و نیازمند تجهیزات پیشرفته هستند. ما با این پژوهش

 نشان دادیم که می‌توان از یک روش سریع‌تر، ساده‌تر و ارزان‌تر به نام LAMP برای شناسایی این انگل استفاده کرد. اگر این روش به‌طور گسترده به کار گرفته شود،

 آزمایشگاه‌های بیشتری حتی در شهرهای کوچک یا بیمارستان‌هایی با امکانات کمتر می‌توانند سریع‌تر عفونت را تشخیص دهند، درمان زودتر شروع شود و جان بیماران در

 معرض خطر حفظ شود. به زبان ساده، این پژوهش راهی را باز می‌کند که مردم  به‌ویژه بیماران آسیب‌پذیر به آزمایش‌های دقیق و سریع دسترسی داشته باشند و

 درمان‌شان به‌موقع انجام شود.

6- انتظار شما از مسئولین و متولیان امور پژوهشی در زمینه حمایت و یا توسعه فعالیت های مشابه چیست و چه راهکارهایی پیشنهاد می کنید؟

   انتظار ما محققین  از مسئولین و متولیان پژوهش این است که از طرح‌های کاربردی که مستقیماً به سلامت مردم کمک می‌کنند حمایت بیشتری کنند؛ به‌خصوص

 طرح‌هایی که روش‌های ساده و کم‌هزینه را برای تشخیص و درمان بیماری‌ها معرفی می‌کنند. چنین حمایت‌هایی می‌تواند شامل تأمین بودجه کافی، فراهم کردن امکانات

 آزمایشگاهی، تسهیل دسترسی به نمونه‌های بالینی و همکاری بین دانشگاه‌ها و مراکز درمانی باشد.

راهکاری که پیشنهاد می‌کنم، ایجاد برنامه‌های مشترک بین دانشگاه، بیمارستان‌ها و بخش خصوصی است تا بتوان تحقیقات کاربردی را از مرحله آزمایشگاهی به مرحله

 اجرایی و خدماتی رساند. همچنین اگر فرآیند گرفتن مجوزها و تأییدیه‌ها سریع‌تر و شفاف‌تر شود، پژوهشگران می‌توانند سریع‌تر نتایج تحقیقات‌شان را به خدمت بیماران

 بیاورند. در نهایت، آموزش و اطلاع‌رسانی به کارکنان آزمایشگاه‌ها و مسئولین سلامت در مورد روش‌های جدید، مثل همین روش LAMP، می‌تواند کمک کند این دستاوردها

 در عمل به کار گرفته شوند.

7- اگر توضیح دیگری درخصوص برنامه های جاری، آینده و اهداف تان دارید در خاتمه این گفتگو بفرمایید:

این پژوهش برای ما  تنها یک پروژه نبود، بلکه شروع یک مسیر بود. برنامه ما این است که نتایج به‌دست‌آمده را روی تعداد بیشتری از بیماران بررسی و روش را به‌طور کامل

 استاندارد کنیم تا بتواند در آزمایشگاه‌های معمولی هم اجرا شود. همچنین قصد داریم روش LAMP را برای شناسایی سایر عوامل عفونت‌زا در بیماران با نقص ایمنی هم

 آزمایش کنیم  تا طیف وسیع‌تری از بیماری‌ها را زودتر تشخیص بدهیم.

هدف نهایی ما این است که این تحقیقات به خدمات واقعی تبدیل شود، یعنی روش‌های سریع و ساده در دسترس همه مراکز درمانی قرار بگیرد و بیماران، به‌ویژه افراد

 آسیب‌پذیر، زودتر و دقیق‌تر تشخیص داده شوند و درمان به‌موقع بگیرند. امیدوارم با حمایت مسئولین و ادامه این مسیر، بتوانیم گام‌های مؤثری برای ارتقای سلامت

 جامعه برداریم.

8- خلاصه ای از طرح تحقیقاتی و نتیجه آن در صورتی که موضوع تحقیق برای عامه مردم مورد استفاده باشد یا در امورات روزمره آنان نمود یابد و یا به دانستنی های مفید

 و قابل استفاده آنان اضافه نماید را ارائه فرمائید.

در این پژوهش ما یک روش سریع و ساده برای تشخیص انگل  توکسوپلاسما گوندی در نمونه خون بیماران که سیستم ایمنی‌شان ضعیف است، مثل بیماران سرطانی یا

زنان باردار  را اجرا کردیم  و از روش جدیدی به نام LAMP استفاده کردیم و آن را با روش آزمایشگاهی دقیق‌تر به نام Nested-PCR مقایسه نمودیم. نتیجه نشان داد که

 روش LAMP می‌تواند با سرعت و هزینه کمتر، همان دقت روش‌های پیشرفته را داشته باشد. اهمیت این یافته برای مردم این است که اگر این روش در آزمایشگاه‌ها

 به‌کار گرفته شود، حتی مراکز درمانی کوچک هم می‌توانند این انگل را زودتر تشخیص دهند، درمان سریع‌تر شروع شود و جان بیماران حفظ شود. همچنین این تحقیق

 آگاهی عمومی را درباره این انگل و ضرورت تشخیص زودهنگام بالا می‌برد و دانستنی‌های مفیدی درباره سلامت و پیشگیری در اختیار مردم قرار می‌دهد.